Autor: m.samborski@adlike.pl

Zmiana składek ZUS dla osób na urlopie wychowawczym

Zgodnie z art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, od stycznia 2012 zmieniono sposób wyliczenia postawy obezpieczeń społecznych dla osób przebywających na urlopach wychowawczych.

5b. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 14. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.
[…]
14. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w ust. 5b, nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy.

Zgodnie z zaleceniami ZUS z dn. 23-01-2012, przy ustalaniu kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy przyjmuje się zasady analogiczne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36 i nast. ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.), z wyłączeniem pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika.

Wyliczona kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie może być mniejsza niż wynagrodzenie minimalne w miesiącu rozpoczęcia urlopu wychowawczego.

Ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są potrącane z wynagrodzeń zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o Systemie Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 1998r. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Ustawa precyzuje zasady podlegania i finansowania składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne i rentowe oraz chorobowe i wypadkowe.

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe obejmują m.in. (art. 6):

1. pracowników, z wyłączeniem prokuratorów, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,
2. osoby wykonujące pracę nakładczą, od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania albo wygaśnięcia tej umowy,
3. członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanych dalej członkami spółdzielni, od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,
4. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania albo wygaśnięcia tej umowy, oraz osoby z nimi współpracujące, od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia zakończenia tej współpracy. Nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, będące uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. Obowiązkowi ubezpieczeń podlegają jednak ci uczniowie lub studenci do ukończenia 26 lat, jeżeli umowę taką zawarli z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy,
5. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, oraz osoby z nimi współpracujące, od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia zakończenia tej współpracy,

Dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych mogą przystąpić: małżonkowie pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą, osoby, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów, obywatele polscy wykonujący pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatele polscy wykonujący pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa, studenci oraz uczestnicy dziennych studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu, alumni seminariów duchownych, nowicjusze, postulanci i junioryści do ukończenia 25 roku życia. Osoby mające prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

Podstawą opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Ważnym elementem opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek. W myśl art.19 ustawy, roczna podstawa nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.

Ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe

Składki na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe są potrącane z wynagrodzeń zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o Systemie Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 1998r. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi: pracownicy, członkowie spółdzielni, oraz osoby odbywające służbę zastępczą. Dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego mogą przystąpić na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, które: wykonują pracę nakładczą, wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracują przy wykonywaniu tych umów, prowadzą pozarolniczą działalność oraz współpracują przy prowadzeniu tej działalności, wykonują odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, są duchownymi.

Obowiązkowi ubezpieczenia wypadkowego podlegają osoby objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, które są: pracownikami, członkami spółdzielni, zleceniobiorcami oraz osobami z nimi współpracującymi wykonującymi pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy, osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi, posłami i senatorami, stypendystami sportowymi, pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, skazanymi lub tymczasowo aresztowanymi wykonującymi odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, bezrobotnymi absolwentami pobierającymi stypendium, duchownymi, osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej. Pozostali ubezpieczeni nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, z następującymi dwoma zastrzeżeniami:

1. przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (art.19),
2. miesięczna podstawa wymiaru dla osób dobrowolnie ubezpieczonych jest ograniczona do 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Ubezpieczenie zdrowotne

Składki na ubezpieczenia zdrowotne są potrącane z wynagrodzeń zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2004r. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).

Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne obejmuje m.in. osoby objęte ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są: pracownikami, rolnikami lub ich domownikami, osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi współpracującymi, osobami wykonującymi pracę nakładczą, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi, osobami duchownymi, członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkami ich rodzin, osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu lub zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub z układów zbiorowych pracy. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne obejmuje osoby, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje również zamieszkujących na terytorium Polski członków rodziny ubezpieczonego.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe łącznie z wynagrodzeniem za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Nie stosuje się ograniczenia podstawy wymiaru do 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej; ustaloną w ten sposób podstawę wymiaru pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych nie będących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, składka na powszechne ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od:

1. podatku dochodowego od osób fizycznych, obliczonego według skali podatkowej określonej w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
2. zryczałtowanego podatku dochodowego opłacanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej oraz od zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych – na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (art. 169g) regulowała również sytuację, w której obliczona przez płatnika składka na ubezpieczenie zdrowotne przewyższa zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, obliczoną na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takim przypadku składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości zaliczki i kwotę tę przekazuje się do kasy chorych. Taki stan prawny miał obowiązywać tylko w 1999 r. Jednakże zgodnie z ustawą z 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz.U. z 2000r. Nr 12, poz.136) wprowadzono w art. 169g zmianę brzmienia przepisu, polegającą na dodaniu po wyrazach „w 1999 r.” wyrazów „i w 2000 r.”. Podobnie postąpiono w kolejnych latach, co przywróciło stan prawny z 1999 r. W obecnej ustawie kwestię ograniczenia składki ubezpieczenia zdrowotnego do kwoty zaliczki naliczonej na podatek dochodowy reguluje Art. 83:

1. W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13, zgodnie z przepisami art. 79-81 jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.18)), składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.

Fundusz Pracy

Zgodnie z Ustawą o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy (Dz.U. z 2004r. Nr 99, poz.1001 z późn. zm.) (oryginalnie z Ustawą o Zatrudnieniu i Przeciwdziałaniu Bezrobociu (Dz.U. z 1995r. Nr 1, poz.1 z późn. zm.), podstawą opłacania składek na Fundusz Pracy (FP) jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosząca co najmniej najniższe wynagrodzenie po przeliczeniu na pełen miesiąc. Oznacza to iż składkę na FP opłaca się również od podstaw mniejszych niż płaca minimalna jeżeli podstawa ta po przeliczeniu na pełen miesiąc nie jest mniejsza niż płaca minimalna. W przypadku wykonywania zatrudnienia przez niepełny miesiąc (np. rozpoczęcie lub zakończenie zatrudnienia, choroba lub inne nieobecności powodujące zmniejszenie dochodu za pracę), należy ustalić, jaka byłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne gdyby praca lub działalność była wykonywana przez cały miesiąc. Pracodawca nie jest zobowiązany do opłacenia składki na Fundusz Pracy tylko wtedy, gdy dochód pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy jest niższy niż płaca minimalna.

Składkę na Fundusz Pracy oblicza się bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o Systemie Ubezpieczeń Społecznych (ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ub. emerytalne i rentowe). Kto opłaca składki na Fundusz Pracy? Na podstawie Dz.U. z 2004r. Nr 99, poz.1001 z późn. zm.:

Art. 104.

1. Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.5)), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, w przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679), co najmniej wynagrodzenie, o którym mowa w tym przepisie, a w przypadku osób wykonujących pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania co najmniej 50 % minimalnego wynagrodzenia za pracę, opłacają:

1) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby:

a) pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
b) wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą,
c) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz za osoby z nimi współpracujące,
d) wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
e) pobierające stypendia sportowe,
f) otrzymujące świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym, świadczenie górnicze lub górniczy zasiłek socjalny lub wynagrodzenie przysługujące w okresie świadczenia górniczego, stypendium na przekwalifikowanie lub kontraktu szkoleniowego – przewidziane w odrębnych przepisach;

2) rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych – za swoich członków, z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha przeliczeniowe;

3) inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyjątkiem:

a) duchownych,
b) pobierających na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłek stały,
c) pobierających na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
d) podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników,
e) żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej,
f) odbywających zastępcze formy służby wojskowej,
g) przebywających na urlopach wychowawczych oraz pobierających zasiłek macierzyński,
h) pobierających świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art. 70 ust. 6.

2. Wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa.

3. W przypadku gdy kwoty, o których mowa w ust. 1, pochodzą z różnych źródeł, obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy powstaje wtedy, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek ustalona zgodnie z ust. 1 wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, o którym mowa w tym przepisie.

.4. Osoba, do której ma zastosowanie przepis ust. 3, składa stosowne oświadczenie każdemu pracodawcy lub w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli sama opłaca składki na ubezpieczenia społeczne.

Art. 105.

Przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki dla Niewidomych w Laskach oraz zakłady aktywizacji zawodowej nie opłacają składek na Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Składek na FP pracodawca nie opłaca począwszy od roku 2009 osoby powracające z urlopów macierzyńskich i wychowawczych oraz, od 1 lipca 2009, za zatrudnionych w wieku co najmniej 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni). W przypadku gdy osiągnięcie powyższego wieku następuje w trakcie miesiąca kalendarzowego zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek następuje dopiero od następnego miesiąca. Jedynie w przypadku osób, których 55. lub 60. urodziny przypadają pierwszego dnia danego miesiąca, zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek przysługuje już od tego miesiąca, ponieważ w dniu swoich 55. czy 60. urodzin dana osoba jest osobą, która osiągnęła odpowiednio wiek 55 lub 60 lat.

W przypadku osób powracających z urlopów macierzyńskich i wychowawczych, ZUS zaleca następujące reguły:

1. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP przysługuje wyłącznie w odniesieniu do pracowników, których powrót do pracy po urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim lub urlopie wychowawczym (zwanych dalej „urlopem”) następuje nie wcześniej niż z dniem 1 stycznia 2009 r. Przy czym, za powrót z urlopu macierzyńskiego należy uznawać także powrót z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
2. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do tych pracowników, którzy powrócili po urlopie, jaki został im udzielony przez tego pracodawcę.
3. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy. A zatem, nie przysługuje ono, np. w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umów o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. W przypadku pracowników w stosunku do których pracodawca będzie korzystał ze przedmiotowego zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP, którzy zawarli dodatkowo z pracodawcą np. umowę-zlecenie lub jeżeli w ramach takiej umowy będą wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy, zwolnienie to nie obejmuje przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia pracy na podstawie tej umowy.
4. Okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na FP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu. Oznacza to, że zwolnienie powyższe należy stosować w odniesieniu do kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia o którym mowa w art.19 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu, z zastrzeżeniem pkt 3.

Składek na FP nie opłaca się również od zatrudnionych w wieku co najmniej 50 lat, którzy bezpośrednio przed zatrudnieniem przez co najmniej miesiąc byli zarejestrowani jako bezrobotni. W przypadku takich osób stosuje się następujące reguły:

1. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy. A zatem, nie przysługuje ono, np. w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umów o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. W przypadku pracowników w stosunku do których pracodawca będzie korzystał z przedmiotowego zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP, którzy zawarli dodatkowo z pracodawcą np. umowę-zlecenie lub jeżeli w ramach takiej umowy będą wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy, zwolnienie to nie obejmuje przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia pracy na podstawie tej umowy.
2. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP przysługuje jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki:
   – nawiązanie stosunku pracy następuje nie wcześniej niż od dnia 1 lipca 2009 r.,
   – w dniu nawiązania stosunku pracy zatrudniana osoba miała ukończone 50 lat, a więc 50. urodziny przypadają najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy,
   – zatrudniana osoba pozostawała w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni liczonych wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy
3. Okres 12 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na FP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 1994r. Nr 1, poz. 1 z późn. zm.), podstawą opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia rocznej podstawy wymiaru.

Składki na FGŚP opłacają pracodawcy, z własnych środków za wszystkich zatrudnionych, którzy podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Jeżeli zatrudnieni nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, lecz dobrowolnemu, na ich wniosek, wtedy pracodawca nie ma obowiązku opłacania za nich składek na FGŚP. Dobrowolnie podlegają ubezpieczeniu społecznemu np. osoby które mają już ustalone prawo do emerytury lub renty, osoby na urlopach wychowawczych wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia lub agencyjnej i osoby z nimi współpracujące, a także (od 30-11-1995r.) studenci w wieku do ukończenia 25 roku życia wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia lub agencyjnej.

Na podstawie Dz.U. z 1994r. Nr 1, poz.1, z późn. zm.:

Art. 2.

1. Pracodawcą, w rozumieniu ustawy, jest osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

2.Przepisy ustawy stosuje się do pracodawcy będącego osobą fizyczną, a także do pracodawcy będącego jednostką organizacyjną, jeżeli odrębne przepisy nie wyłączają możliwości ogłoszenia jego upadłości i przewidują możliwość jego likwidacji.

[…]

Art. 17.

1. Obowiązek opłacania składki na Fundusz obciąża pracodawców objętych działaniem ustawy.

2. Składka na Fundusz obciąża koszty działalności pracodawców.

3.Pracodawca niewypłacalny, w rozumieniu art. 3 ust. 1, a także zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej określone w odrębnych przepisach – nie mają obowiązku opłacania składki na Fundusz.

Art. 18.

1. Składki na Fundusz ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

2. Wysokość składki na Fundusz ustala w drodze rozporządzenia Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Finansów i Radą Funduszu. Stanowisko w sprawie obniżenia składki na Fundusz Rada Funduszu uchwala większością 3/4 głosów członków Rady.

3.Jeżeli wysokość składki na Fundusz nie została określona na podstawie ust. 2, wysokość składki wynosi 0,5 % podstawy jej wymiaru.

Art. 18a.Obowiązek opłacania składki na Fundusz może być zawieszony na określony czas. Przepisy art. 18 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 19.

1. Poboru składek na Fundusz dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne, a kwoty pobrane tytułem składek przekazuje Funduszowi w terminie do 15 dnia następnego miesiąca.

2. W zakresie poboru składek na Fundusz, egzekucji tych składek, wymierzania odsetek za zwłokę oraz dodatkowej opłaty i grzywny z tytułu nieopłacenia składek w terminie stosuje się przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.

Składek na FGŚP pracodawca nie opłaca począwszy od roku 2009 osoby powracające z urlopów macierzyńskich i wychowawczych oraz, od 1 lipca 2009, za zatrudnionych w wieku co najmniej 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni). Dodatkowo, składek na FGŚP nie opłaca się również od zatrudnionych w wieku co najmniej 50 lat, którzy bezpośrednio przed zatrudnieniem przez co najmniej miesiąc byli zarejestrowani jako bezrobotni. Szczegółowe zasady opłacania FGŚP w takich przypadkach są identyczne jak w przypadku Funduszu Pracy i zostały opisane w części dotyczącej FP.

Składki na Fundusz Pracy

Wynagrodzenie za czas urlopu

Składniki wynagrodzenia wypłacane w związku z urlopami są następujące:

1.wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego
2.ekwiwalent pieniężny za urlop
3.świadczenie urlopowe
4.wynagrodzenie za czas urlopu okolicznościowego

Przepisy regulujące kwestie związane z ustalaniem i wypłacaniem powyższych rodzajów wynagrodzenia to: Kodeks pracy (art. 171, 172 i 173), rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r., w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997r., Nr 2, poz. 14), ustawa z dnia 4 marca 1994r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (Dz.U. z 1994r., Nr 43, poz. 163), rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996r., Nr 60, poz. 281) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r., w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996r., Nr 62, poz. 289). Istnieje możliwość określenia przez pracodawcę własnych zasad ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy np. w zakładowym regulaminie wynagradzania, należy jednak pamiętać, że takie ustalenia nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż wynikające z przepisów ogólnych (art. 9 K.p.).

Wynagrodzenie za czas urlopu

Zgodnie z art. 172. Kodeksu pracy za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zgodnie z rozporządzeniem M.P.i P.S z dnia 8 stycznia 1997r.:

§ 6. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, zwane dalej „wynagrodzeniem urlopowym”, ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:

1) jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
2) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
3) gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
4) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
5) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
6) dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
7) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
8) nagród z zakładowego funduszu nagród, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
9) odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
10) wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy

Zasady określania wynagrodzenia urlopowego dzielą wynagrodzenie urlopowe na wynagrodzenie od składników stałych oraz zmiennych i są następujące:

§ 7. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu.

§ 8. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, z wyjątkiem określonych w § 7, uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

2. W przypadkach znacznego wahania wysokości składników wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, składniki te mogą być uwzględnione przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nie przekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

3. Wynagrodzenie ustalone według zasad przewidzianych w ust. 1 i 2 stanowi podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego, zwaną dalej „podstawą wymiaru”.

§ 9. 1. Wynagrodzenie urlopowe oblicza się:

1) dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa, a następnie,

2) mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.

Pracodawca wypłaca pracownikowi, na jego wniosek, wynagrodzenie urlopowe przed rozpoczęciem urlopu. Zasady podlegania składkom ubezpieczeniowym oraz opodatkowania dla wynagrodzenia urlopowego są takie same, jak dla składników wynagrodzenia które wchodzą w jego skład.

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Zgodnie z art. 171. Kodeksu pracy, w razie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub powołania pracownika do zasadniczej, okresowej lub zawodowej służby wojskowej, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Zasady określania ekwiwalentu pieniężnego są następujące:

§ 14. Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, zwany dalej „ekwiwalentem”, ustala się stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego, ze zmianami określonymi w § 15-19.

§ 15. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu.

§ 16. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, z wyjątkiem określonych w § 7, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w średniej wysokości z tego okresu.

2. Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu, o którym mowa w ust. 1, wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu w tym okresie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

3. Przepis § 11 stosuje się odpowiednio.

§ 17. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w średniej wysokości z tego okresu.

2. Przepisy § 11 i 16 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 18. Ekwiwalent za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy oblicza się:

1) dzieląc sumę miesięcznych wynagrodzeń ustalonych na podstawie § 15-17 przez współczynnik, o którym mowa w § 19, a następnie

2) dzieląc tak otrzymany ekwiwalent za jeden dzień urlopu przez liczbę odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika, a następnie,

3) mnożąc tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego.

§ 19. 1. Współczynnik służący do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień urlopu ustala się odrębnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje przy obliczaniu ekwiwalentu, do którego pracownik nabył prawo w ciągu tego roku kalendarzowego.

2. Współczynnik ustala się, odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli się przez 12.

3. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wartość współczynnika, ustalona zgodnie z ust. 2, obniża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.

Ekwiwalent pieniężny za urlop wchodzi do podstaw wszystkich ubezpieczeń społecznych, jak również do podstawy ub. zdrowotnego i opodatkowania.

Świadczenie urlopowe

Świadczenie urlopowe, wypłacane jest zgodnie z ustawą o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych przez pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników, którzy nie utworzyli Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zgodnie z ustawą:

Art. 3. 1. Fundusz tworzą, z zastrzeżeniem ust. 2, pracodawcy zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

[…]

3. Pozostali pracodawcy mogą tworzyć Fundusz na zasadach określonych w ustawie.

4. Pracodawcy, o których mowa w ust. 3, którzy nie utworzyli Funduszu, wypłacają pracownikom świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, określonego w art. 5 ust. 2, 2a i 3 – odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, z tym że wysokość świadczenia dla zatrudnionych, o których mowa w art. 5 ust. 2, i 3, ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.

5. Świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4, wypłaca pracodawca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.

5a. Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego, o którym mowa w ust. 5.

6. Świadczenie urlopowe o którym mowa w ust. 4, nie podlega składce na ubezpieczenia społeczne pracowników.

Świadczenie urlopowe nie podlega składce na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne pracowników, wchodzi natomiast do podstawy opodatkowania. Należy zwrócić uwagę na to, że wypłaty świadczeń urlopowych powinno być uwzględniane na deklaracjach PIT w pozycji 'Wynagrodzenia ze stosunku pracy’, a nie w pozycji 'Inne przychody/źródła’. Wynika to z art.12 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

1. Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, […]

Wynagrodzenie za czas urlopu okolicznościowego

Za zwolnienie od pracy ze względu na ważne wydarzenie w życiu pracownika, nazywane urlopem okolicznościowym, pracodawca musi zatrudnionemu zapłacić wynagrodzenie. Taki obowiązek wynika z §16 ust. 1 rozporządzenia M.P.i P.S z dnia 15 maja 1996r. Dni wolne udzielane pracownikowi w szczególnych przypadkach nie są urlopem w znaczeniu przepisów Kodeksu pracy.

W przypadku zwolnień od pracy w szczególnych przypadkach, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, aby ustalić to wynagrodzenie, należy zastosować zasady obowiązujące przy określaniu wysokości wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tą różnicą, że składniki wynagrodzenia zmienne oblicza się wyłącznie z miesiąca, w którym przypadało zwolnienie od pracy (a nie jak przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop w wysokości średniej z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu).

Zgodnie z rozporządzeniem M.P.i P.S z dnia 29 maja 1996r.:

§ 5. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Świadczenia za czas niezdolności do pracy

ych z Ubezpieczenia Społecznego w razie Choroby i Macierzyństwa (Dz.U. z 1999r., Nr 60, poz.636). Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe reguluje rozporządzenie M.P. i P.S. z dnia 18 grudnia 1998 r. (Dz.U. z 1998r., Nr 161, poz.1106). Redukcję wypłaty wynagrodzenia za czas nieprzepracowany regulują rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej: z dnia 29 maja 1996 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 289) oraz z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz. U. Nr 2, poz. 15).

Świadczenia przysługujące w okresie choroby można najogólniej podzielić na wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy finansowane przez pracodawcę oraz świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczeń społecznych. Kwestie wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (kody ZUS od '331′ do '334′) reguluje kodeks pracy:

Art. 92.

§ 1. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

§ 3. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1:

1) nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,

2) nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

§ 4. Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

§ 5. Przepisy § 1 pkt 1 i § 4 w części dotyczącej pracownika, który ukończył 50 rok życia, dotyczą niezdolności pracownika do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 rok życia.

Wypłaty świadczeń po upływie łącznie 33 dni niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego (kody ZUS od '311′ do '322′) reguluje Ustawa o Świadczeniach Pieniężnych z Ubezpieczenia Społecznego w razie Choroby i Macierzyństwa. Zgodnie z ustawą, świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, to:

1) zasiłek chorobowy,

2) świadczenie rehabilitacyjne,

3) zasiłek wyrównawczy,

4) zasiłek macierzyński,

5) zasiłek opiekuńczy.

Art. 4.

1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;

2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

2. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

1) absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

3) ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

4) posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Rozporządzenie M.P. i P.S. z dnia 18 grudnia 1998 r. reguluje szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in. następujące typowe przychody:

1) nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,

2) odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,

[…]

19) świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

[…]

24) składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku,

Generalnie podstawą do wypłat świadczeń przysługujących w okresie czasowej niezdolności do pracy jest przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe (art.3 ust.3 oraz art.36-52 ustawy). Są jednak możliwe wyjątki, związane m.in. ze składnikami wynagrodzenia, których zasady wypłaty określone w układach zbiorowych pracy lub przepisach o wynagradzaniu nie nakazują zmniejszania takiego składnika w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego (art.41), czy też z zacytowanymi powyżej regulacjami zawartymi w kodeksie pracy (§ 3). Przykładem takiego składnika jest dodatek stażowy. W związku z tym, przy określaniu podstawy zasiłków nie korzysta się z podstawy ubezpieczenia chorobowego, ale istnieje dodatkowa kwota związana i uaktualniana z każdą wypłatą – 'podstawa zasiłku chorobowego’. Składniki wynagrodzenia które wchodzą do tej podstawy są odpowiednio zadeklarowane na ekranach 'Definiowanie Składników Wynagrodzenia’ oraz 'Definiowanie Świadczeń i Przerw’ (opcja menu konfiguracji wynagrodzeń i rozliczeń). Należną podstawę oblicza się od przychodu w miesiącu, w którym został on wypłacony bądź postawiony do dyspozycji ubezpieczonego (§3 ust.7 rozp. RM z dn. 30 grudnia 1998r. – Dz.U. Nr 165, poz.1197 i Dz.U. z 1999r. Nr. 55, poz.574).

Przed 8-2-2005 dla większości pracowników podstawę wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc w którym powstała niezdolność do pracy. Od 8-2-2005 należy przyjąć do wyliczeń wynagrodzenie z 12 miesięcy.

W przypadku pracy pracownika przez niepełny miesiąc podstawę wymiaru stanowi:

1) wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,

2) wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które ubezpieczony będący pracownikiem był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień,

3) kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.

W przypadku pracy zleceniobiorców zewnętrznych (niezatrudnionych na umowę o pracę) przez niepełny miesiąc podstawa wymiaru wyliczana jest z umowy cywilnoprawnej za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.

Warto zwrócić uwagę na dwie kwestie: 1. uzupełnianie kwot wynagrodzenia przy wyliczaniu podstawy w przypadku pracy przez niepełny miesiąc (art.38 ustawy) oraz 2. nie obniżanie wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (kodeks pracy), przysługującego osobom dobrowolnie ubezpieczonym.

Dodatkowo istotny jest również art.41 ust.2 ustawy, zgodnie z którym składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie.

Rozliczanie świadczeń za czas niezdolności do pracy w programie SuperPłace zostało szczegółowo opisane w następujących poradnikach:

• Wypłata wynagrodzenia za czas choroby
• Zasiłek chorobowy u pracodawcy NIEuprawnionego do wypłaty swiadczeń z ubezpieczenia chorobowego (poniżej 20 zatrudnionych)
• Zasiłek chorobowy u pracodawcy uprawnionego do wypłaty swiadczeń z ubezpieczenia chorobowego (powyżej 20 zatrudnionych)